برآورد و تحلیل ساختار اشتغال بخش غیررسمی در استان «کهگیلویه و بویراحمد»

چکیده بخش غیررسمی، سهم قابل توجهی از فعالیت های اقتصادی و بازار نیروی کار کشورهای در حال توسعه را به خود اختصاص می دهد. به علت ویژگی انعطاف پذیر فعالیت های غیررسمی، آنان قادرند از بسیاری از قواعد و قوانین حاکم بر فعالیت های رسمی بگریزند و به همین علت می توانند موجب شکست و ناکارایی سیاست های دولت شوند. لذا شناخت این پدیده و مطالعه ی ساختار و عملکرد این گونه فعالیت ها می تواند موجب ارتقای دیدگاه و بهبود سطح تحلیل سیاست گذاران در جهت اتخاذ تصمیمات درست و مناسب باشد. علی رغم سهم بالای بخش غیررسمی در اقتصاد ایران و ناکامی بسیاری از سیاست های اقتصادی ـ که ناشی از عدم همراهی و همکاری بخش غیررسمی بوده است ـ هنوز مطالعات ملی و منطقه ای تفصیلی در مورد ویژگی ها و ساختار بخش غیررسمی در اقتصاد ایران نشده است. مطالعات انجام شده عمدتاً معطوف به سطح کلان یا در مورد استانهای دارای ساختار خدماتی و صنعتی (اصفهان، تهران و قم ) بوده است و تاکنون مطالعه ای بر روی یکی از استانهایی که اقتصاد آنها بر فعالیت های معدنی و کشاورزی استوار باشد، صورت نگرفته است. بنابراین هدف مطالعه ی حاضر تحلیل و برآورد ساختار اشتغال بخش غیررسمی در استان کهگیلویه و بویراحمد با توجه به ویژگی های خاص آن می باشد. در این مطالعه ابتدا تعلق یا عدم تعلق هر یک از مشاغل به بخش غیررسمی ـ بر اساس معیارهای اعلام شده از سوی سازمان بین المللی کار ـ با در نظر گرفتن سه ویژگی « نوع فعالیت »، « نوع شغل » و « وضعیت شغلی » برای هر یک از کدهای چهاررقمی isic، مشخص شده است. سپس برای تعیین وضعیت برخی مشاغل که تعلق یا عدم تعلق آنها به بخش غیررسمی قطعی نبوده است با استفاده از ویژگی های شاغلینی که وضعیت آنها قطعاً مشخص شده از یک مدل رگرسیونی استفاده شده است. در نهایت با استفاده از ضریب تعریف شده ? شانس حضور هر شاغل در بخش رسمی یا غیررسمی محاسبه گردیده و با استفاده از آمار موجود سهم و ساختار اشتغال غیررسمی به دست آمده است. مطابق با نتایج این مطالعه سهم اشتغال غیررسمی در استان کهگیلویه و بویراحمد برابر 35 درصد شاغلان است. این سهم برای کشور معادل 28 درصد برآورد شده است. بنابراین ملاحظه می شود که سهم اشتغال در بخش غیررسمی در استان بیش از سطح ملی بوده و در حدود یک سوم از شاغلان استان به صورت غیررسمی فعالیت می نمایند. با توجه به این که نرخ مشارکت در بازار کار استان کمتر از همین نرخ در کشور است (در کشور برابر 43/39 و در استان برابر 32/33) به نظر می رسد همچنان ظرفیت نهفته ای برای گسترش فعالیت های غیررسمی در استان وجود دارد. در استان کهگیلویه و بویراحمد، در میان بخش های عمده فعالیت، بخش کشاورزی و پس از آن بخش خدمات بیشترین سهم از شاغلان غیررسمی را در خود جای داده اند. این در حالی است که سایر مطالعات انجام شده برای دیگر استانها و برای کشور حاکی از آن است که پس از بخش کشاورزی بخش صنعت دارای بیشترین سهم اشتغال غیررسمی است. این امر نشان می دهد که ساختار بخش خدمات در این استان نیز متفاوت از سایر استانهای کشور است. در حدود 12/23 درصد از کل شاغلان استان یا به عبارتی 60 درصد از شاغلان غیر رسمی استان نیز قابلیت ارتقاء به بخش رسمی را دارا بوده و در صورت ایجاد شرایط مورد نظر به بخش رسمی خواهند پیوست.